آشنایی اجمالی با واحدهای ادوات

دیده بانی:

تعریف کلی دیده ­بانی در ادبیات نظامی:

شیوه‌ی مراقبت چشمی یک منطقه و ناحیه‌ای معین یا توانایی پرسنل یا دستگاه‌­های حساس نظامی، برای مشاهده اشیاء در منطقه‌ای خاص را دیده‌بانی می‌گویند. دیده‌بان، فردی است که مسئولیت تعیین موقعیت دشمن و تنظیم تیر و هدایت آتش سلاح‌های منحنی را بر روی موقعیت تعیین شده دارد. دیده‌بان محور اصلی جنگ افزار است.

خمپاره انداز:

خمپاره‌انداز یک توپ سرپُر است که گلوله‌ها را با شتاب کم و در مسیرهای بالستیک کمانی به فواصل نزدیک پرتاب می‌کند و طول لوله آن، کمتر از ۱۵ برابر اندازه کالیبرش است.

‌خمپاره‌اندازها یکی از کارآمدترین جنگ افزارها و سلاح‌های نظامی بوده و کارایی بالایی برای پشتیبانی آتش از نیرو‌های پیاده در جنگ دارد.

استفاده از سلاح‌های منحنی زن، خصوصاً ‌خمپاره‌انداز‌ها نقش برجسته‌ای در حمایت از نیروی رزمی پیاده دارد، زیرا به دلیل وزن مناسب، حمل و نقل آن امکان پذیر بوده و از سوی دیگر در کوتاه‌ترین زمان ممکن قبضه خمپاره عملیاتی و آماده شلیک می‌شود.

‌خمپاره‌اندازها در واحد ادوات با توجه به وزن و برد به سه دسته تقسیم می شوند:

‌خمپاره‌انداز ۶۰ میلیمتری:

 با حداقل برد ۱۵۰ متر و حداکثر ۲۵۵۵ متر

‌خمپاره‌انداز ۸۱ میلیمتری:

 حداقل برد با حداکثر زاویه تیر و خرج صفر‌: ۱۵۰ متر و حداکثر برد تحت زاویه ۴۵ درجه و با خرج هفت‌ ۴۹۰۰ متر

‌خمپاره‌انداز ۱۲۰ میلیمتری :

حداقل برد تحت زاویه ۱۴۲۲ میلیم با خرج هشت ۳۰۰۰ متر‌ و حداکثر برد تحت زاویه ۴۵ درجه (۸۰۰میلیم) با خرج هشت‌ ۶۱۰۰ متر حداقل برد با خرج موشکی‌: ۲۵۰ متر و حداکثر برد با خرج موشکی تحت زاویه ۴۵ درجه (۸۰۰ میلیم)‌: ۹۸۰۰ متر

موشک انداز ۱۰۷ میلیمتری:

موشک‌انداز کششی ۱۰۷میلی‌متری یا مینی کاتیوشا، کوتاه‌بردترین راکت‌انداز توپخانه‌ای ایران است. این سامانه به منظور نابود کردن نفرات مهاجم دشمن و سنگرهای دفاعی، پست‌های فرماندهی و‌ مخابرات، خاموش کردن آتشبارهای توپخانه و نیز انهدام دسته‌های تانک و وسائل زرهی و همچنین تجهیزات فنی،‌ آماد‌های تدارکات و مهمات دشمن و…‌ نیز بکار گرفته می‌شود.

مهمترین قابلیت‌های این راکت انداز عبارت است از‌: سیستم شلیک الکتریکی، داشتن ۱۲ لوله، حداکثر برد ۸۵۰۰ متر، سرعت ۳۷۵ متر بر ثانیه، نواخت ۱۲ موشک‌ در مدت زمان ۷ الی ۹ ثانیه و انعطاف میدان حرکت دربرد به سه روش شلیک مستقیم، منحنی و قائم است. در طبقه بندی این سلاح بعضاً از آن به توپخانه راکتی‌ یا‌ موشک‌انداز نام برده می‌شود.

واحد تطبیق آتش:

واحد هدایت آتش در واحدهای ادوات و توپخانه، در حقیقت، مغز محاسبه‌گر آن یگان‌ به حساب می‌آید که اطلاعات به دست آمده از دیده‌بان و هدف را تبدیل به مختصات شلیک برای توپ‌ها یا راکت‌اندازها می‌کند.

واحد تطبیق آتش از طرف فرماندهی مامور هماهنگی، عناصر هدایت آتش با اهداف و ماموریت‌های یگان می‌باشد. به نحوی که جهات اجرای آتش، آماج شلیک سلاح ها، جلوگیری از تداخل و یا تمرکز آتش سلاح‌ها به عهده اوست. این واحد از چند عنصر و یا افسر کارآزموده‌ی آتش تشکیل می‌شود.

موشک دراگون:

دراگون نخستین موشک آمریکایی هدایت شونده ضد تانک قابل حمل توسط نفر و دوش پرتاب است که دارای هدایت سیمی به خط دید نیمه خودکار است. به این معنی که سیگنال‌های کنترل و هدایت موشک، از طریق یک سیم ظریف به موشک فرستاده می‌شود. پس از شلیک، تیرانداز باید تا لحظه برخورد موشک به هدف، علامت «+» را روی هدف نگه دارد.

این موشک از دقت بالایی در هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک برخوردار است، و توانایی بالایی در نابودسازی خودروهای زرهی، سنگرهای مستحکم، مواضع توپخانه و سایر اهداف مستحکم را داراست.‌ برد آن ۷۵ تا ۱۰۰۰ متر و بیشینه سرعت آن ۲۰۰ متر بر ثانیه است.

موشک مالیوتکا :

این موشک در کشور‌های غربی با نام مالیوتکا (بچه‌ی کوچک)‌ شناخته می‌شود. مالیوتکا یک موشک ضد تانک هدایت شونده با سیم است که درزمره ی موشک‌های نسل اول به شمار می‌آید و از سامانه‌ی هدایت دستی بر اساس خط دید استفاده می‌کند. بی‌تردید مالیوتکا مشهورترین موشک هدایت شونده‌ی ضد تانک در تاریخ شوروی سابق است. این سلاح قابلیت نصب بر روی خودروی زرهی و حمل توسط نفر را دارد. حداقل برد ۳۰۰۰ متر حداقل قدرت نفوذ در زره تا ۲۰۰ میلیمتر می‌باشد.

آماده سازی موشک برای پرتاب ۵ دقیقه زمان می‌برد که طی آن پس از خارج کردن یونیت کنترل از جعبه موشک بر روی آن سوار می‌شود. موشک توسط فرمان کوچکی بر روی یونیت کنترل آتش هدایت می‌گردد. کاربر با چشم غیرمسلح می‌تواند موشک را تا برد ۱۰۰۰ متر هدایت کند اما در برد‌های بالاتر از یک پریسکوپ با بزرگنمایی ۸ برابر استفاده می‌شود. دقت اصابت تا حد زیادی به مهارت کاربر بستگی دارد.

موشک تاو:

تاو (BGM71) موشکی است ضد تانک که برای انجام عملیات‌های ضد زره طراحی شده است. تاو را باید به جرات یکی از بهترین موشک‌های ضد تانک جهان نامید. 

تاو به روش هدایت سیمی هدایت می‌شود. خود موشک تاو درون محفظه مخصوصی قرار دارد. در هنگام شلیک این موشک، بالچِه‌های آن که شامل چهار عدد در عقب موشک و چهار عدد در جلوی موشک است باز می‌شود. دو رشته سیم که از یک طرف به لانچر و از طرف دیگر به موشک متصل است وظیفه‌ی هدایت موشک را بعهده دارند. کاربر موشک که از درون سایت هدف‌گیری هدف را نشانه رفته است‌ و با ردیاب نوری که در پشت موشک دیده می‌شود و به وسیله همین دو رشته سیم که طولشان به اندازه برد موشک است فرامین اصلاح مسیر را به موشک منتقل می‌کند. برد مفید این موشک ۶۵ تا ۳٬۷۵۰ متر می‌باشد.

راکت انداز اس پی جی ۹:

توپ ۷۳ میلیمتری اس پی جی ۹ (SPG 9 ) جنگ افزاریست ساخت شوروی سابق،‌ بدون عقب نشینی، ته‌پر (گلوله از انتها وارد خزانه لوله می‌شود)، حداکثر برد این سلاح ۱۳۰۰ متر با سرعتی مافوق صوت (سرعت اولیه: ۴۳۵ متر در ثانیه سرعت ثانویه موشک‌: ۷۰۰ متر در ثانیه)‌ و میزان ۳۰ سانتیمتر نفوذ‌ پذیری در زره فولادی را دارد.

از ویژگی های این جنگ افزار، توانائی اجرای آتش بصورت تیر منحنی (با استفاده از زاویه یاب) و همچنین تیر مستقیم (توسط دوربین و دستگاه نشانه‌روی‌ مکانیکی) می باشد. در طبقه بندی این سلاح بعضاً از آن به راکت انداز‌ یا‌ موشک انداز نیز نام برده می شود.

تفنگ ۱۰۶ میلیمتری:

تفنگ ۱۰۶ میلیمتری سلاحی است سنگین، ضد زره اجتماعی، تَه پُر ( گلوله از انتها‌ وارد خزانه لوله می‌شود) و بدون عقب نشینی است.

این سلاح توانایی شلیک تیر مستقیم و منحنی (با استفاده از زاویه یاب) را دارد. این سلاح توسط سه پایه استاندارد بر روی زمین نیز قابل استفاده می‌باشد.

تفنگ ۱۰۶ میلیمتری بر علیه ادوات زرهی، تانک، نفربرها و خودروهای دشمن است و همچنین بر علیه تجمع نفرات و سنگرهای بتونی، مخازن و تاسیسات استفاده می‌شود. سرعت اولیه گلوله :۵۰۳ متر در ثانیه، برد مفید با استفاده از تقسیم بندی شبکه دوربین :۲۴۰۰ متر، برد نهایی‌: ۷۷۰۰ متر، بهترین برد‌: ۱۱۰۰ متر، قدرت نفوذ در زره با تیر مستقیم‌: ۴۰ الی ۵۰ سانتی متر. در طبقه بندی این جنگ افزار از آن به عنوان توپ ۱۰۶ م م نیز نام برده می‌شود.

نارنجک انداز ام کا ۱۹ (پلامین) :

یکی از تکنیک‌ها و روش‌های به کار رفته در بهینه سازی سلاح‌های نظامی، اجرای حجم آتش زیاد به صورت تیر مستقیم با گلوله‌های منفجره‌ی ترکشی می‌باشد. نارنجک انداز‌ ام کا ۱۹ یا پلامین یکی از تسلیحاتی است که علیرغم حجم و‌ وزن کم می‌تواند به خوبی آتش مورد نیاز نیروهای پیاده را افزایش دهد.

این نارنجک انداز دارای نواخت آتش ۲۵۰ تا ۳۰۰‌ نارنجک در دقیقه است و می‌تواند نارنجک‌های ۴۰ میلیمتری را تا فاصله ۲۲۰۰ متری شلیک کند. این نارنجک انداز با نوارهای ۳۰ تایی تغذیه شده و وزن آن حداکثر ۴۴ کیلوگرم است. نارنجک انداز ۴۰ میلیمتری را هم می‌توان با نصب روی سه پایه و هم با نصب روی انواع خودرو‌ها، شناورهای دریایی و یا بالگردها استفاده کرد.

تیربار دوشکا:

تیربار نیمه سنگین دوشکا، جنگ افزاری‌ است اجتماعی ساخت بلوک شرق سابق که با فشار غیر مستقیم گاز باروت مسلح و با هوا و در صورت لزوم با آب خنک میشود و لوله این سلاح قابل تعویض میباشد.

با جعبه نوارهای استاندارد ۷۰ فشنگی از سمت چپ و با تغییراتی بر روی در جعبه و صفحه خوراک دهنده از سمت راست سلاح تغذیه میشود. دستگاه چکاننده در این سلاح از نوع پایه آتشی یا انعکاسی میباشد.
این سلاح دارای ۸ نوع فشنگ است که هر کدام کارآیی خاصی دارد. نواخت تیر علمی این تیربار‌ ۶۰۰ تیر در دقیقه، برد نهائی‌: ۷۰۰۰ متر، برد موثر علیه اهداف زمینی‌: ۳۳۰۰ متر، برد موثر علیه اهداف هوائی‌: ۱۶۰۰ متر، برد موثر علیه سنگر تیربار‌: ۱۵۰۰ متر، برد موثر علیه اهداف زرهی سبک‌: ۸۰۰ متر

مخابرات:

اگر مخابرات نبود، هیچ یک از فرماندهان، دیده‌بانان،‌ سلاح‌های توپخانه، یگان‌های زرهی نمی‌توانستند کاری از پیش ببرند. امروز ارتش‌های مهم دنیا معتقد هستند که برای هماهنگی، یکپارچگی و یگانگی در نبردها و عملیات‌های مهم در سطح وسیع به مخابرات نیاز است و این هماهنگی‌های جنگ بدون داشتن ارتباط مخابراتی امکان‌پذیر نیست. در دوران دفاع مقدس پرکاربردترین و اصلی‌ترین ابزار ارتباطات بی‌سیم‌‌‌ PRC 77 بود.

 این مدل در حالت low‌‌بردی حدود ۲ تا ۳ کیلومتر و در حالت‌ high حدود ۲۵ کیلومتر جواب می‌دهد. این بی‌سیم‌ها به دلیل کار در فرکانس پایین توان زیادی لازم ندارد و‌ زیر ۵ وات عمل می‌کنند.

در دوران دفاع مقدس با وجودی‌که مخابرات نقش اساسی داشت اما اگربی‌سیم‌چی‌ها در کارشان ملاحظه و دقت لازم را نداشتند این فرصت تبدیل به تهدید می‌شد. آموزش دقیق، استفاده از کدهای مخابراتی، شجاعت، دقت و کنترل دائم کانال‌های ارتباطی بین فرستنده و گیرنده از مهمترین ویژگی‌های یک بی‌سیم‌چی بود.